Problemy ze stawami, coraz mniejsza aktywność, choroby narządów wewnętrznych – z tych i podobnych schorzeń związanych z postępującym wiekiem naszego pupila zwykle zdajemy sobie sprawę. Niestety oprócz nich często pojawiają się liczne zaburzenia związane z zachowaniem czy dotychczasowymi zwyczajami zwierzaka. Świadomość ich występowania i wiedza jak sobie z nimi radzić, pomogą nam i pupilowi przetrwać niekomfortowy, seniorski czas.
Większość właścicieli, choć zdaje sobie sprawę ze starzenia się swojego podopiecznego, bagatelizuje jego wiek i powtarza sobie, że spędzi z czworonogiem jeszcze wiele wspólnych lat. Patrząc na podopiecznych, którzy tryskają humorem i energią, trudno czasem dopasować ich zachowanie do metryki. Dlatego też nawet niewielkie zmiany w codziennych rytuałach czy zwyczajach czworonoga mogą być szybko zauważone, a sam pupil – dzięki odpowiedniej diagnozie – właściwie przez nas traktowany. Bagatelizowane i nie leczone objawy mogą prowadzić do wykształcenia się zaburzeń – pogłębienia stanów lękowych, pogorszenia komunikacji z otoczeniem, a także do agresji przejawianej nawet wobec właścicieli.
Taki sam, ale całkiem inny
Jak powstają zaburzenia poznawcze u seniorów? Bezpośrednią przyczyną CDS (Cognitive Disorder Syndrome) jest postępujące z wiekiem pogorszenie się przepływu krwi przez centralny układ nerwowy. Wpływa to na zburzenie jego dotychczasowych funkcji i w efekcie zmian behawioralnych u czworonoga. Stres, przebyte przez psa choroby czy nagromadzenie w organizmie wolnych rodników przyczyniają się do powstania w organizmie nieodwracalnych zmian. Starzejący się mózg podlega zwyrodnieniom, a budujące go połączenia nerwowe zanikają lub są niszczone przez nagromadzone neurotoksyczne złogi. Wszystko to stopniowo wpływa na zaburzenie funkcjonowania całego organizmu i zmiany zachowania pupila. Niestety objawy zaburzeń poznawczych postępują wraz z wiekiem – zwykle pojawiają się około 7-8 roku życia i z biegiem czasu ulegają zaostrzeniu.
Choć każdy przypadek zaburzeń trzeba traktować bardzo indywidualnie, pewna grupa objawów i oznak choroby jest charakterystyczna dla większości czworonogów. Do najczęstszych odstępstw od normy zaliczyć można:
- zmiany w kontakcie z otoczeniem
czyli zwykle dość wyraźne odstępstwa od dotychczasowego podejścia do ludzi i innych zwierząt. W zależności od indywidualnych upodobań pupila psiak z zaburzeniami poznawczymi może nagle z bardzo towarzyskiego zwierzęcia stać się skrajnym odludkiem, przejawiającym silny lęk separacyjny i nie odstępującym właściciela na krok. Zwykle pupile tracą ochotę na zabawę, stają się nieco bardziej osowiałe i mniej chętnie spędza czas z właścicielem. - zmiany w osobowości
to kolejny dość charakterstyczny i łatwy do zaobserwowania objaw choroby. Jeśli dotychczas nad wyraz czujny czworonóg przestaje zwracać uwagę na cokolwiek lub niezwykle lubiący ludzi pupil zaczyna być w stosunku do nich agresywny, powinien to być dla nas jasny sygnał, że dzieje się coś niedobrego. Najlepszym wyjściem jest wtedy wizyta u weterynarza i omówienie powstałego problemu. - zmiany w aktywności
każdy właściciel wie, kiedy jego pies jest aktywny, a kiedy niczym nie wyrwie się go z drzemki. Zwierzęta cierpiące na zaburzenia poznawcze odczuwają zwykle spore zmiany w swoim dobowym trybie życia. Ich sen może być krótszy i mniej spokojny niż zwykle, często zmianie ulegają również chwile największej aktywności – dzień myli się z nocą i odwrotnie. - agresja
najczęściej zrzucana na karb nieprawidłowego wychowania jeszcze w wieku szczenięcym, zgodnie z prowadzonymi badaniami u seniorów znacznie częściej może być wywołana starczą demencją. Ze względu na stres i dyskomfort odczuwany przez zwierzęta, reagują one w sposób nerwowy i agresywny właśnie. W końcu najlepszą obroną jest atak. - dezorientacja
ze względu na postępujące zmiany w mózgu pies może również zacząć cierpieć na zaburzoną orientację w terenie – i to nawet tym doskonale wcześniej znanym. Zapominanie z której strony otwierają się drzwi czy niepokój związany z przemeblowaniem domu, a także brak rozeznania podczas spacerów po dobrze znanej trasie to niestety kolejne symptomy postępującej choroby. - problemy z pamięcią
nie bez przyczyny zaburzenia poznawcze określane są mianem psiego Alzheimera – pupilowi zdarza się zapominać, że był na spacerze i dopominać się go raz za razem, podobnie jak należącej mu się porcji jedzenia. Nowe komendy czy polecenia również mogą mu sprawić nie lada problem. - problemy z czystością
choć zdecydowana większość psów przez całe życie stara się załatwiać poza domem, jako miejscem spania i jedzenia, dla zwierząt z zaburzeniami poznawczymi utrzymanie czystości może stanowić nie tylko wyzwanie, ale również spory problem. Jeśli pupilowi coraz częściej zdarza się załatwić w domu, zamiast go karcić powinniśmy jak najszybciej udać się do weterynarza.
Przeciwdziałać, a nie leczyć
Jak więc radzić sobie z postępującymi zaburzeniami u naszego starzejącego się pupila? Jeśli zostaną już zdiagnozowane, weterynarz może przepisać odpowiednie środki farmakologiczne, które złagodzą przebieg choroby. Niezwykle ważna jest również sama świadomość tego, że takie a nie inne zachowania mogą wystąpić – właściciele, którzy takie starcze problemy odbierają jako złośliwość psa, najczęściej się go pozbywają, odbierając możliwość wsparcia w tak istotnym dla zwierzaka momencie.
Najważniejsze w profilaktyce zaburzeń poznawczych jest ich zapobieganie właściwie przez całe życie pupila. Począwszy od jego szczenięctwa, kiedy najważniejszy jest kontakt z matką oraz właściwa socjalizacja, która wpłynie na całe życie psa. Dlatego nie należy odbierać od suki szczeniąt młodszych niż 8 tygodni, zwłaszcza tych, które nie skończyły jeszcze 6 tygodnia życia – brak nauki samokontroli, kompulsywność i większa skłonność do agresji mogą poważnie dać się we znaki w seniorskich latach. Równie istotne jest zapewnienie psu w ciągu całego jego życia diety bogatej w przeciwutleniacze i odpowiedniej dawki wysiłku fizycznego. O ten ostatni powinniśmy zadbać także w przypadku stwierdzenia CDS – ulubione ćwiczenia i zabawy pupila, choć wprowadzone w nieco łatwiejszej i mniej męczącej formie mogą wspomóc walkę z zanikającymi neuronami, a krótsze, ale prowadzone w nowych warunkach spacery pozwolą uporać się z symptomami dezorientacji.
